Yeni kıdem tazminatı TES nedir? İyi ve kötü yanları var kimleri kapsayacak
TÜRKİYE adına TES denilen yeni bir kıdem tazminatı sistemine geçmeyi planlıyor. Sendikaların 'kırmızı çizgimizdir' dediği kıdem tazminatı düzenlemesinin iyi yanı da var kötü yanı da.
Yeni kıdem tazminatı sistemi kimleri kapsayacak hangi tarihten itibaren geçerli olacak? TES'e dair merak edilen tüm bilgileri topladık, sistemin iyi ve kötü yanları da var. İşte TES ile değişecek olan kıdem tazminatı sistemi.
Yeni sisteme kimler tabi olacak? Eski çalışanlar dahil mi?
TES olarak nitelenen yeni kıdem tazminatı sistemi mevcut çalışanları kapsamayacak. 1 Ocak 2022 itibarıyla işe girecek olanlar bu sisteme dahil olacak.
İlgili kanunun yürürlüğe girmesiyle tüm çalışanların kıdem tazminatına tabi geçmiş döneme ilişkin hakları aynı şekilde ve aynı şartlara tabi olarak korunacak.
Dolayısıyla 1 Ocak 2022'den sonra kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten ayrılan çalışan geçmiş kıdem tazminatını alabilecek. Çalışanın TES öncesi çalışmalarından dolayı yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak.
Mevcutta Kıdem Tazminatı sistemi nasıl?
Yeni kıdem tazminatı hakkında bilgi vermeden önce mevcuttaki sistemi aktaralım.
Türkiye'de çalışanlar 1 yılı doldurduktan sonra kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor. Bu tazminat her yıl için 1 maaş olarak belirleniyor. İşveren çalışanı işten çıkardığında kıdem tazminatının tamamını ödemek zorunda. Bunun için kişinin emekli olmasını beklemesi gerekmiyor.
İşte çıkarıldığı anda parasının tamamını alabiliyor. Bunun tek istisnası çalışanın iş akdinin ahlak ve iyi niyet haller ve benzeri sebeplerle iptal edilmiş olmaması. Böyle bir durumda çalışan tazminat alamıyor ancak işvereni dava etme hakkına sahip oluyor.
Yeni kıdem tazminatı ile neler değişecek?
Yeni kıdem tazminatı sistemi ile çok şey değişecek. Kıdemi ödeyecek kişiden, birikeceği yere, kıdemi almaya hak kazanma yaşı ve durumuna kadar herşey değişiyor.
Mevcut kıdem tazminatı sistemi ile yeni TES sistemini karşılaştırırsak değişiklikleri çok daha iyi aktarabiliriz.
Kıdem tazminatını kim ödeyecek?
Mevcut sistemde kıdem tazminatının tamamını işveren ödüyor.
Yeni sistemde kıdem tazminatı için çalışandan da para kesilecek. Yeni modelde, yüzde 5,33 kıdem hakkı eski kıdem tazminatı hükümlerine uygun olarak korunurken yüzde 3 işveren katkısı çalışanın bireysel fon hesabına aylık olarak yatırılacak.
İşten çıkarıldığında kıdem tazminatı alabilecek mi?
Mevcut sistemde 1 yılını dolduran kişi işten çıkarılma durumunda kıdem tazminatının tamamını alıyor.
Yeni sistemde çalışan, sözleşmesi kıdem tazminatını hak edecek şekilde sonlandırılmış ise yüzde 5,33 (19 gün) kıdem tazminatını alacak, yüzde 3'lük prim fon hesabında tutulacak.
Kıdem tazminatı ne zaman alınacak?
Mevcut sistemde kıdem tazminatı iş akdi sonlandırıldığı anda ödeniyor.
Yeni sistemdeki en önemli değişiklik bu kısımda. Artık işten çıkarılma durumunda kıdem tazminatı alınmayacak. Bunun için emeklilik yaşı olan 60 yaş beklenecek.
Kıdem tazminatının ne kadarı verilecek?
Mevcut sistemde işten çıkarma anında kıdem tazminatının tamamı ödeniyor.
Yeni sistemin en çok tartışılan noktası ise bu... Zira çalışan 60 yaşını doldurduğunda kıdem tazminatının tamamını alamayacak. Talepte bulunanlara emeklilik hesabındaki birikimlerinin yüzde 25'ini geçmemek üzere defaten ödeme yapılabilecek.
Ödeme oranı toplamı (emeklilik ve kısmi çıkış toplamı) yüzde 30'u geçemeyecek. Kalan tutar aylık olarak ödenecek. Emekliliğe hak kazanan katılımcıya, bireysel TES hesabındaki birikimlerin, programlı geri ödeme veya yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında ödenmesi esas olacak.
60 yaştan önce Kıdem tazminatı alınabilecek mi?
Mevcut sistemde yaş sınırı yok. İşten çıkarıldığı anda kişi kıdem tazminatının tamamını alabiliyor.
Yeni sistemde 60 yaş sınırı var. 60 yaşından önce kıdem tazminatı ancak ilk konut edinimi, evlilik (bir kereye mahsus), ağır hastalık ve işsiz kalınması (bir defaya mahsus/sözleşmenin nasıl sona erdiği önemli olmayacak) sebeplerinden her biri için başvuru tarihi itibarıyla bireysel TES hesabında bulunan birikim tutarının yüzde 10'unu (ödeme oranı) geçmemek üzere talebi halinde defaten ödeme yapılabilecek.
Çoklu yararlanma halinde kısmi çıkış ödeme oranlarının toplamı yüzde 20'yi geçemeyecek.
Mevcut sistemde ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan sebeplerle iş akdi sonlandırılanlar kıdem tazminatı alamıyor. Bunun için mahkemeye başvurmaları ve haklı olduklarını ispatlamaları gerekiyor.
Yeni sistemde bir çalışanın iş veya hizmet sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle sona ererse çalışılan iş yerindeki süreler için işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak, yüzde 50'si çalışanın hesabında kazanılmış hak olarak tutulacak.
*İş veya hizmet sözleşmesi 1 yıldan daha az sürede ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle veya istifa yoluyla sona ermişse çalışanın işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak.
İstifa durumunda kıdem tazminatı ne olacak?
Mevcut sistemde işten kendi isteğiyle ayrılan (istifa eden) işçi, kıdem tazminatı alamıyor. Ancak, kadın işçiler, evlilik nedeni ile işten ayrılmaları durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatına hak kazanabiliyor.
Yeni sistemde çalışan istifa ettiğinde bireysel fon hesabındaki tutarlar kazanılmış hak olarak kendisinde kalacak.
internethaber