EYT için hükümetin masasındaki 5 formül! 3600 ek gösterge Meclis'e geliyor
Emeklilikte Yaşa Takılanlar ve 3600 ek gösterge konusunda çalışmalar hızlandı. EYT için hükümetin masasında 5'li formül var. 3600 ek gösterge için çalışmalar hızlandı, Meclis'e sunulması için çalışılıyor...
Hükümet, maliyeti yüksek olduğu gerekçesiyle yıllardır çözüm bulunamayan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için formül arayışına girdi. Yaklaşan seçim öncesinde hükümetin bir kereye mahsus olmak üzere, sigorta prim gün sayısını doldurup emekli olmak için gerekli yaş süresini bekleyenler için bir düzenleme yapması bekleniyor. Kulislerde konuşulanlara göre bekleme süresini 2-3 yıl düşürmeyi amaçlayan plana göre, prim gün sayısını tamamlayanlar veya şu anda emekli olmak için 56 yaşını bekleyenlere 2-3 yıllık bir avantaj sağlanacak. Çalışmayla ilgili olarak maliyet analizi yapılacağı ve kaç kişinin böylesi bir uygulamadan yararlanacağı da değerlendirilecek.
Masada 5'li formül var
5'li formül olarak nitelendirilen çalışma kapsamında ise EYT sorunu çözecek formüller değerlendiriliyor. Bu çerçevede ilk seçenek daha önce de gündeme gelen bu konu bir kez daha masada. 3600 günü olan kadınsa 50, erkekse 55 yaşında emekli olabilecek.
İkinci seçenekte EYT’lilerin de en çok istediği gibi sigortalılık süresine bakılması değerlendiriliyor. Bu çerçevede çözüm önerisi olarak sigorta süresine bakılıp, yaşa bakılmadan emeklilik gündeme gelecek.
Üçüncü seçenekte ise kademeli emeklilik öngörülüyor. Buna göre Almanya modeli de olarak lanse edilen bu sistemde emeklilik için yaşı karşılayana kadar her yıl yüzde 2 kesintili emekli maaşı bağlanması masadaki seçenekler arasında güçlü biçimde duruyor.
Masadaki formüllerden bir diğer ise normal emeklilik sistemlerinde sıkça kullanılan prim tamamlama sistemi devreye alınacak. Böylece prim eksiği olanlara bunu tamamlama fırsatı sağlanmış olacak. Ancak burada belirlenecek limitler önem kazanacak.
Finlandiya modeli olarak da bilinen son seçenekte ise Almanya benzeri emeklilik için gerekli koşullar sağlanıncaya kadar maaş kesintisi gündemde olacak. Fakat bu modelde emeklilik şartları tamamlandığında maaş eksiği de tamamlanmış oluyor.
3600 ek gösterge
İktidarın gündemine aldığı en önemli konulardan biri de memurları yakından ilgilendiren 3600 ek gösterge sorununun çözümü oluşturuyor. Bu kapsamda hem memur maaşlarını hem de emeklilik ikramiyelerini artıracak olan düzenlemenin en kısa sürede Meclis'e sevk edilmesinin planlandığı dile getiriliyor.
Milyonlarca çalışan 2022 yılı için uygulanacak asgari ücretin açıklanmasını bekliyor. Asgari ücreti, yasa gereği 5'er işçi, işveren ve devlet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyonda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) temsil ediyor.
Tespit komisyonu dört kez toplanıyor ve son toplantıda asgari ücret rakamı açıklanıyor. 2020'de komisyonun ilk toplantısı 4 Aralık'ta yapılırken, son toplantı da 28 Aralık'ta gerçekleştirilmişti. Bu sene de komisyon toplantılarının Aralık ayında yapılması ve yılbaşına doğru 2022 yılına ilişkin asgari ücretin açıklanması bekleniyor.
Milyonlarca çalışan "Asgari ücret ne zaman açıklanacak, asgari ücret ne kadar olacak?" sorularının yanıt bulmasını bekliyor. Çalışanlar bu soruların yanıtlarını beklerken ekonomi yönetiminden ilk değerlendirmeler de geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda bakanlığının sunuşunda yaptığı değerlendirmede asgari ücreti gündemden çıkaracak bir düzenleme yapılacağını söylemişti.
Bilgin, "İşçilerimizi koruyan, asgari ücret meslesini Türkiye gündeminden çıkaracak bir düzenleme olacak. Asgari ücretle ilgili Türkiye çapında anket yapıyoruz. Enflasyon karşısında emeği koruyacak bir asgari ücret seviyesinin belirlenmesi gerektiği düşüncesiyle hareket ediyoruz." dedi.
Elvan da asgari ücret mesajı vermişti
Perşembe günü konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da asgari ücret konusunda açıklamalarda bulunmuştu. Elvan, Türkiye'nin 2023 Vizyonu Zirvesi'nde konuştu. Bakan Elvan yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanımızın en hassas olduğu hususlardan biri vatandaşımızın enflasyona ezdirilmemesi. Asgari ücret başta olmak üzere bu konuda gerekli hassasiyeti göstereceğiz" demişti.
Asgari ücret nasıl belirleniyor?
Asgari ücreti, yasa gereği 5'er işçi, işveren ve devlet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyonda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) temsil ediyor.
Yeni yılda geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında açılış ve kapanış toplantılarını Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında yapan komisyon, ara toplantılarını ise işçi ve işveren temsilcilerinin ev sahipliğinde ayrı ayrı gerçekleştiriyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu ne zaman toplanacak?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantıları Aralık aylarında yapılıyor. Önceki uygulamalara bakıldığında komisyonun ilk ve son toplantısının ev sahipliğini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yapıyor. İkinci toplantının ev sahipliğini işveren adına TİSK, üçüncü toplantının ise işçiler adına Türk-İş yapıyor.
Geçen sene komisyonun ilk toplantısı 4 Aralık tarihinde yapılmıştı. Taraflar ikinci toplantı için 15 Aralık, üçüncü toplantı için ise 22 Aralık'ta bir araya gelmişti. Son toplantı ise son haftanın ilk iş günü olan 28 Aralık 2020 tarihinde yapılmıştı. Bu sene son haftanın ilk iş günü 27 Aralık tarihine denk geliyor.
3. toplantıda Türkiye İstatistik Kurumu'nun asgari ücret hesaplaması da sunuluyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın talebiyle bir işçinin günlük dengeli beslenme kalıbı hakkında bilgi için Hacettepe Üniversitesi hafif, orta ve ağır iş kollarında çalışan yetişkin işçilerin enerji ve besin öğesi gereksinimini karşılayacak protein, süt/süt ürünleri, yağ, karbonhidrat, sebze/meyve gibi temel besin maddelerini ve bunların günlük tüketilmesi gereken miktarları belirliyor. Buna işçi dengeli beslenme sepeti deniyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) asgari ücret hesaplamasını nasıl yapıyor?
Geçen yıl bu çerçevede, Hacettepe Üniversitesi tarafından, hafif iş kolunda çalışan yetişkin bir işçi için 2.765 kalori, orta iş kolunda çalışan için 3.090 kalori ve ağır iş kolunda çalışan için ise 3.590 kalori alması gerektiği belirtilmiş ve bir işçinin bu kalori ihtiyacının sağlıklı beslenerek karşılayabilmek için tüketmesi gereken gıda madde ürünlerini ve bunların günlük miktarları belirlenmiştir.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun verdiği görev çerçevesinde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hacettepe Üniversitesi’nin belirlediği bu işçi dengeli beslenme sepetinde yer alan gıda maddelerinin günlük ve aylık parasal değerlerini,TÜFE endeksi kapsamında yer alan ve her ay internet sitesinde yayınladığı bölge bazındaki ortalama perakende satış fiyatlarını esas alarak üç farklı iş kolu için hesaplıyor.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun üçüncü toplantısında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplamalarını sunmuştu. Buna göre TÜİK tarafından asgari ücret ağır iş kolu için 2.792,10 TL; orta iş kolu için 2.507,70 TL; hafif iş kolu için 2.339,10 TL olarak hesaplanmıştı. TÜİK'in yaptığı hesaplamalarda geçen yıla göre ortalama yüzde 20'lik artış olduğu görülmüştü.
Asgari ücret 2 bin 829 lira 90 kuruş
2021 için asgari ücret 2 bin 895 lira 90 kuruş olarak uygulanıyor. Evli ve eşi çalışmayan çalışanlar için net asgari ücret, 2 bin 879 lira 57 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve bir çocuklu çalışan için 2 bin 919 lira 81 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve iki çocuklu çalışan için 2 bin 960 lira 6 kuruş; evli, eşi çalışmayan ve üç çocuklu çalışan için ise 3 bin 13 lira 72 kuruş olarak veriliyor.
Net asgari ücret nasıl hesaplanıyor?
Asgari ücret brüt ve net olmak üzere ikiye ayrılıyor. Brüt asgari ücret vergiler, kesintiler öncesindeki toplam rakamı ifade ederken, net asgari ücret ise kesintiler sonrasında kalan tutarı ifade ediyor. Kesintiler içinde sigorta primi işçi payı, işsizlik sigortası primi işçi payı, gelir vergisi ve damga vergisi yer alıyor. Bunların karşısında ise asgari geçim indirimi de uygulanıyor.
Asgari ücretin işverene maliyeti
Asgari ücretin işverene maliyeti dikkate alınırken brüt asgari ücretin üstüne SGK işveren primi ve işsizlik sigortası işveren primi ekleniyor. 2021 asgari ücreti dikkate alındığında 3 bin 577 TL'lik brüt asgari ücrete 544 TL'lik SGK işveren primi ve 71 TL'lik işsizlik sigortası işveren primi eklenmiş ve toplam maliyet 4 bin 203 TL'ye çıkmıştı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Bilgin ve Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın açıklamalarıyla birlikte özel sektör ve ekonomistler de 2022 yılına ilişkin beklentilerini açıklamaya başladılar. Özyeğin Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç asgari ücrete yüklü ücret zammı yapılacağını düşündüğünü söyledi. Altınsaç, asgari ücrette 2016 yılındaki gibi yüksek oranda zam beklediğini belirtti. Altınsaç’ın konuyla ilgili öne çıkan ifadeleri şunlar oldu:
“Asgari ücret zammının enflasyona birtakım etkileri olacak. Ben yüklü bir asgari ücret zammı yapılacağını düşünüyorum. 2016 yılındaki gibi yüzde 25 civarında olacağını düşünüyorum. Belki daha bile fazla olabilir. Asgari ücret zammı belli olmadan speküle etmek doğru değil. Fakat, asgari ücret zammı piyasada çok konuşuluyor ve şirketler kendilerini buna göre ayarlıyor.”