Covid-19’un Tedavi Yöntemleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Koronavirüs hayatımıza gireli yaklaşık 2 yıl oldu ve bu sürede birçok farklı tedavi yöntemi geliştirildi. Dünya genelinde 10 milyon doz aşı uygulaması yapılırken maske ve mesafeye dair alınan önlemler ise biraz yumuşatıldı. Peki 2 yılda ne gibi tedavi yöntemleri geliştirildi? Tedavide ne kadar yol katedildi? Türkiye’de ve dünyada Covid-19 hastalarının tedavisinde uygulanan yöntemler neler? 

Antiviral tedaviler

Antiviraller, virüslerin yarattığı enfeksiyonların tedavisinde kullanılan geniş kapsamlı bir ilaç sınıfı. Antibiyotiklerin aksine, bu ilaçlar hedef patojeni yok etmiyor fakat gelişmesine engel oluyor. Öte yandan antiviral haplar, virüsün vücuda girdikten sonra çoğalmasını engelleyecek şekilde hazırlanıyor. FDA’in kullanımına izin verdiği antiviraller arasında Molnupiravir, Paxlovid, Remdesivir gibi ilaçları listeleyebiliriz.

1. Remdesivir

ABD merkezli ilaç şirketi Gilead Sciences tarafından Ebola ile Marburg virüsüne karşı geliştirilen bu ilaç kapsamını geliştirdi ve Covid-19 tedavisinde FDA tarafından kullanıma sunulan ilk ilaç oldu. Remdesivir uzmanlar tarafından hastalara damar yoluyla art arda olacak şekilde üç gün boyunca uygulanabiliyor.

2. Paxlovid

FDA’nın acil kullanım için yetkilendirdiği bir diğer ilaç ise Paxlovid. ABD’li ilaç devi Pfizer’ın üretmiş olduğu antiviral, hap şeklinde ve ağızdan alınıyor. İlaç devi Pfizer, hapın hastaneye yatışları ve ölümleri engellemede % 89 etkili olduğunu kaydetti. FDA’nın yanı sıra Avrupa İlaç Ajansı (EMA) da Paxlovid için acil kullanım onayı verdi. İlacı satın alan Avrupa ülkeleri arasında İtalya, Almanya ve Belçika’yı listeleyebiliriz. İlaç henüz Türkiye’de kullanılmıyor. Kullanımına gelecek olursak ,ilaç günde iki kez kullanılıyor. Pfizer bileşiğinin kan dolaşımında daha uzun süre kalmasını sağlayan ritonavir adı verilen ikinci bir ilaca ek olarak alınıyor.

3. Molnupiravir

Türkiye’nin de dağıtımına başlamasıyla tekrar gündeme gelen Molnupiravir, ABD merkezli ilaç firması Merck tarafından geliştirilen bir ilaç. İlacın Covid-19’un ilk belirtilerini gösteren vakalarda hastaneye yatış ve ölüm riskini % 50 oranında azalttığı açıklandı. Covid-19 belirtileri ortaya çıktıktan sonra test sonucunun pozitif gelmesinin ardından ilacın, 5 gün süreyle günde iki kez alınması gerekiyor. Çünkü ilaç, virüsün hızlı bir şekilde çoğaldığı ve bağışıklık sisteminin henüz bir savunma mekanizması yaratamadığı evrede, mümkün olan en kısa sürede alınması için hazırlanmış.

4. Favipiravir ve Hidrosiklorokin

Pandeminin ilk günlerinde Covid-19 tedavisini kapsayan, denenmiş ve onaylanmış ilaçlar bulunmadığı için başka hastalıklar için hazırlanan bazı tedaviler Covid vakalarında uygulandı. Bunlardan biri de grip virüsüne karşı geliştirilen Favipiravir ilacıydı. Yapılan araştırmalarda, Türkiye’de de pandeminin ilk dalgasının ardından Covid tedavi protokolüne giren ilacın, iyileşmeyi hızlandırmadığı ortaya çıktı. Favipiravir, hala Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 ilaç rehberinde yer alıyor. Öte yandan ilacı kullanan kişilerde ise tehlikeli bir yan etki görülmediği ifade ediliyor.

Pandemi tedavi yöntemleri arasında yer alan bir diğer tartışmalı ilaç da bir süre sonra kılavuzdan çıkarılan Hidrosiklorokin. Antiviral etkisi olduğu düşünülen sıtma ilacı, pandeminin ilk döneminde Türkiye’de de bazı vakalara uygulandı. Sağlık Bakanlığı’nın tedavi rehberinde Hidroksiklorokin’in başka ilaçlarla birlikte hastalığın seyrine göre 5 ile 10 gün arasında kullanılması tavsiye edilmekteydi. Bakanlık Mayıs 2021’de, Türk Tabipler Birliği’nin önerisi ile bu ilacı tedavi rehberinden kaldırdı.

Anti-inflamatuar, vücutta ödemi azaltan maddelerin ve tedavilerin genel adı. Covid-19 sürecinde organlardaki işlev bozukluğu ve enfeksiyonla ilişkili iltihaplanmadan kaynaklanan akciğer hasarının tedavisi için tercih ediliyor.

1. Deksametazon

Bu ilaç hastalığı ağır geçiren kişilerin tedavisinde kullanılıyor. Kortikosteroidler sınıfında yer alan Deksametazon, yaygın bir ilaç ve vücudun çeşitli bölgelerindeki iltihabı hafifletmekte başarılı sonuç verdiği gözlemlenmiş. Özellikle omurga ve beynin tümörleriyle ilişkili ödemi iyileştirmek ve göz iltihabını tedavi etmek için tercih ediliyor.

2. Plazma tedavisi

Bu yöntem ile Covid-19’u atlatmış kişilerden alınan kan, hastalıkla mücadele eden kişilerde kullanılıyor. Covid-19’u atlatan vakaların kan değerlerinde Sars-Cov-2’ye karşı antikorlar bulunuyor. Uzmanlar kanda mevcut olan kan hücrelerini laboratuvar ortamında ayırıyor ve yalnızca bir plazma içinde antikorlar kalıyor. Bu antikorlar ise virüsle mücadele direncini artırması için hastalara takviye ediliyor. Plazma tedavisi ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nden acil kullanım onayını aldı. Tedavi hastaneye yatan, Covid’in erken dönemlerinde olan veya bağışıklık sistemleri zayıf kişilerde kullanılıyor. 

3. Mezenkimal kök hücre

Vücutta çok sayıda hücreye dönüşebilen ve kendini yenileme kapasitesi olan ana hücreler mezenkimal kök hücre olarak adlandırılıyor. Bu tedavi yöntemi ile kök hücreler damar yoluyla hastalara veriliyor. Hasarlı organın iyileştirilebilmesi ve kemik iliğinde kan yapımının artırılması için kullanılabileceği düşünülüyor. Tedavinin bir diğer önemli etkisi de bağışıklık sistemini harekete geçirerek vücudu dengelemesi.